Δημοκρατία και οχλοκρατία

«Αν επιθυμείς κάτι το οποίο δεν είχες ποτέ, θα πρέπει να είσαι πρόθυμος να κάνεις κάτι το οποίο δεν έχεις κάνει ποτέ». Τόμας Τζέφερσον

Φαίνεται πως η πραγματική δημοκρατία δεν μπορεί να ηττηθεί από τους εχθρούς της σε ιδεολογικό επίπεδο. Κάθε ανοικτή, χωρίς λογικά σφάλματα και ουσιωδώς ελεύθερη συζήτηση θα αναδείξει αδιαμφισβήτητο νικητή την δημοκρατία. Ο μόνος τρόπος να επικρατήσει κάποιος ενάντια σε αυτή είναι να διαστρεβλώσει το βαθύτερο νόημα της. Να ορίσει την δημοκρατία ως κάτι διαφορετικό από αυτό το οποίο πραγματικά είναι και να χρησιμοποιήσει εναντίον της θέσεις και επιχειρήματα που περιγράφουν αυτό το οποίο ζούμε (και για αυτό μας είναι τόσο πολύ γνωστό βιωματικά) και όχι την δημοκρατία.
 

Ένα από αυτά τα επιχειρήματα είναι το ότι η δημοκρατία είναι στην ουσία της μια οχλοκρατία η οποία θα οδηγήσει σίγουρα σε άστοχα, αν όχι σε επικίνδυνα αποτελέσματα. 
 

Υπάρχει τέλειο πολίτευμα;
 

Πριν εξετάσουμε το παραπάνω επιχείρημα ενάντια στην δημοκρατία θα πρέπει να αποφύγουμε ένα άλλο, πολύ συχνό, λάθος. Αν ψάχνουμε ένα τέλειο πολίτευμα δεν θα καταφέρουμε να το βρούμε ποτέ και αυτό γιατί απλά κάτι τέτοιο δεν υπάρχει. Το λάθος δεν είναι μόνο αναπόφευκτο αλλά είναι ίσως ακόμα και αναγκαίο προκειμένου μια κοινωνία να δημιουργήσει τους μηχανισμούς που θα της επιτρέπουν να αυτοεκπαιδεύεται και να αυτοθεσμίζεται. Μέσω του λάθους θα μάθουμε να είμαστε προσεκτικοί στις αποφάσεις που παίρνουμε, εμείς και μόνο εμείς ως πολίτες. Μέσω του λάθους θα κατανοήσουμε τα όρια και τους περιορισμούς μας, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά. Μέσω του λάθους θα καταλάβουμε τι ήταν πραγματικά για τους αρχαίους Έλληνες η ύβρις και θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να την αποφύγουμε.
 

Έτσι, όπως κάθε πολίτευμα και η δημοκρατία θα παράγει λάθη. Το να συγκρίνουμε την δημοκρατία με ένα πολίτευμα στο οποίο δεν θα υπάρξει ποτέ και για κανέναν λόγο μια λάθος απόφαση είναι εντελώς α-νόητο. Αυτό το οποίο οφείλουμε να κάνουμε είναι να συγκρίνουμε την πραγματική δημοκρατία με αυτό το οποίο ζούμε σήμερα, μια ξεκάθαρη ολιγαρχία. Μια ολιγαρχία η οποία είναι φιλελεύθερη μόνο στην καλύτερη των περιπτώσεων και σίγουρα όχι όσο αφορά την περίπτωση της Ελλάδας. 
 

Τι είναι η οχλοκρατία;
 

Πριν προχωρήσουμε σε μια σύγκριση της ανελεύθερης ολιγαρχίας στην οποία ζούμε και της δημοκρατίας την οποία κάποιοι από εμάς ονειρευόμαστε να ζήσουμε και σε σχέση πάντα με το ποια από τις δύο είναι περισσότερο ευάλωτη σε φαινόμενα οχλοκρατίας,  θα πρέπει πρώτα να απαντήσουμε στο ερώτημα του τι είναι η οχλοκρατία.

Καλούμε όχλο ένα ανοργάνωτο πλήθος, μια μάζα ανθρώπων. Θεωρούμε πως ένα τέτοιο σώμα είναι επιρρεπές στην ψυχολογία του πλήθους και μπορεί εύκολα να αναπτύξει ενστικτώδεις – μη λογικές συμπεριφορές. Αντίστοιχα, οχλοκρατία είναι η πολιτική δύναμη που μπορεί να έχει ένα μικρός ή μεγαλύτερος σε μέγεθος όχλος. 
 

Ολιγαρχία και οχλοκρατία
 

Σε μία ολιγαρχία η κύρια, αν όχι μοναδική, θεσμικά κατοχυρωμένη πολιτική δράση των ανθρώπων είναι η συμμετοχή τους στις εκλογές προκειμένου να εκλεχθεί κυβέρνηση. Μετά από αγώνες αιώνων το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι είναι πλέον καθολικό. Κάθε ενήλικας από τον οποίο δεν έχουν αφαιρεθεί για κάποιον λόγο τα πολιτικά δικαιώματα έχει το δικαίωμα αυτό. Τι σημαίνει όμως αυτό στην πράξη; Αν στην διαδικασία των εκλογών συνυπολογίσουμε εκλογικούς νόμους οι οποίοι νοθεύουν ανεπανόρθωτα κάθε λογική αναλογικής αντιπροσώπευσης, φτάνουμε στο σημείο να αντιμετωπίζουμε φαινόμενα στα οποία ένα σχετικά μικρό κομμάτι της κοινωνίας εκλέγει την κυβέρνηση. 
 

Αυτό το σχετικά μικρό ποσοστό συμπολιτών μας είναι αυτό το οποίο συσπειρώνεται ευκολότερα στην ρητορική των κομμάτων τα οποία έχουν ή αποκτούν την εύνοια των διαπλεκόμενων ΜΜΕ. Τηλεοπτικά κανάλια, ραδιοφωνικοί σταθμοί, ημερήσιος και περιοδικός τύπος χρησιμοποιούνται ως μέσα πίεσης, εκβιασμού και ομηρίας πολιτικών προσώπων ή ομάδων με αντάλλαγμα την προώθηση των τελευταίων με κάθε μέσο στην πολυπόθητη και κερδοφόρα μετοίκηση στο Μαξίμου.
 

“…..με τον τρόπο αυτό η πολιτική εξέπεσε σε μάχη εντυπώσεων, όχι σε αντιπαράθεση προγραμματικών θέσεων. Ακριβώς γι’ αυτό και το εκάστοτε διακύβευμα των εκλογών ήταν ο προσεταιρισμός του λιγότερου συνειδητού τμήματος της κοινωνίας, αυτού που ο Ανδρέας Παπανδρέου αποκαλούσε «κινούμενη άμμο»[1]. Θα μπορούσε κάποιος να συμπληρώσει την παραπάνω πρόταση σημειώνοντας πως αυτή η σχετικά μικρή ομάδα του εκλογικού σώματος αποτελείται κυρίως από τους λιγότερο πολιτικοποιημένους και ενημερωμένους συμπολίτες , και είναι ακριβώς αυτοί που “βγάζουν” κυβερνήσεις. Είναι συνάνθρωποι μας οι οποίοι λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό με το θυμικό και είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στο μεγαλύτερο εργαλείο των πολιτικών ελίτ στις ημέρες μας, τον φόβο. Έτσι, άτομα που πιθανότατα θα είχαν ελάχιστη διάθεση να συμμετέχουν ενεργά και συνεχώς στο πολιτικό γίγνεσθαι, είναι αυτοί που κινητοποιούνται από τα ΜΜΕ μέσω κυρίως του φόβου και ψηφίζουν ό,τι λίγο ή πολύ έχει προαποφασισθεί πίσω από κλειστές πόρτες. Αν αυτός δεν είναι ο ορισμός, σε μεγάλη κλίμακα, της δημαγωγίας και της οχλοκρατίας, τότε ποιος άλλος θα μπορούσε να είναι; 
 

Σημαίνουν όλα τα παραπάνω πως θα ήταν δικαιολογημένο να αποκλείσουμε κάποιους από την εκλογική διαδικασία; Φυσικά σε καμία περίπτωση. Όχι μόνο θα ήταν αδιανόητο και δημοκρατικά απαράδεκτο να αποκλεισθούν, αλλά πρέπει αντίθετα να δοθεί η ευκαιρία σε όλους να συμμετέχουν συνεχώς και με δεσμευτικό τρόπο στην πολιτική ζωή. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ακυρώσουμε, ή ακόμα καλύτερα να εξωραΐσουμε, την επίδραση αυτής της ομάδας στην πολιτική ζωή της χώρας. Όταν η “δημοκρατία” αποδεικνύεται λίγη, το μόνο φάρμακο είναι  περισσότερη δημοκρατία. 
 

Δημοκρατία και οχλοκρατία
 

Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει αντίστοιχα σε μια πραγματική δημοκρατία. Εκεί το ανοργάνωτο, μη πολιτικοποιημένο και κάκιστα πληροφορημένο κομμάτι της κοινωνίας μας συνεχίζει να υπάρχει. Και φυσικά όχι μόνο υπάρχει αλλά θα ήταν επιθυμητό να μετέχει ενεργά σε όλων των ειδών τις δημοκρατικές διαδικασίες (λαϊκές συνελεύσεις, ομάδες πολιτών, δημοψηφίσματα πρωτοβουλίας πολιτών και όποιον άλλο θεσμό αποφασίσουμε πως χρειαζόμαστε ως δημοκρατική κοινωνία). Η διαφορά είναι πως ενώ σε μια ολιγαρχία οι πολίτες “αποφασίζουν” μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια και για κάτι πολύ γενικό, απροσδιόριστο και όχι δεσμευτικό όπως είναι το πρόγραμμα ενός πολιτικού κόμματος, σε μια δημοκρατία οι ίδιοι πολίτες αποφασίζουν συνεχώς και δεσμευτικά για μια πληθώρα πολύ συγκεκριμένων πολιτικών ζητημάτων. Το πιθανότερο είναι πως σε αυτό τον καταιγισμό των πολιτικών διεργασιών, οι παραπάνω συμπολίτες μας(οι αδιάφοροι και ελλιπώς ενημερωμένοι) θα επιλέξουν να μην συμμετέχουν, αφήνοντας έτσι την απόφαση σε όσους είναι καλύτερα ενημερωμένοι. 
 

Φυσικά κανείς δεν τους αποκλείει από τίποτα. Είναι οι ίδιοι που αναγνωρίζουν την άγνοια ή την αδιαφορία τους για κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα και λόγω αυτών δίνουν μια στιγμιαία εντολή στους υπόλοιπους συμπολίτες τους, αυτούς που επιλέγουν να συμμετέχουν, να αποφασίσουν για το σύνολο της κοινωνία μας. 
 

Μεγαλύτερο ακόμα κέρδος αποτελεί το γεγονός πως ακριβώς λόγω της επιθυμίας μας να αποφασίσουμε εμείς και κατανοώντας την ευθύνη που αυτό συνεπάγεται (εμείς αποφασίζουμε, δεν θα υπάρχει κάποιος άλλος να κατηγορούμε), θα προσπαθήσουμε να ενημερωθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο και καλύτερα. Αυτό είναι το μεγάλο όφελος των συνεχών και καλούμενων μόνο από τους πολίτες  δημοψηφισμάτων.    
 

Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως η δράση των δημαγωγών και φαινόμενα οχλοκρατίας θα υπάρχουν τόσο στις ολιγαρχίες που ζούμε σήμερα όσο και στις δημοκρατίες που ονειρευόμαστε. Η μεγάλη διαφορά έγκειται στο ότι σε μια ολιγαρχία τα παραπάνω ορίζουν σχεδόν  αποκλειστικά το πολιτικό πλαίσιο, ενώ σε μια δημοκρατία η επίδραση τους είναι μικρότερη, ελεγχόμενη και φθίνουσα όσο η δημοκρατία ενδυναμώνεται. 

Πηγή: tvxs.gr